Կենդանիների և մարդու լողալը: Նավերի լողալը: Օդագնացություն
Ինչպե՞ս է ձուկը կարողանում լողալ տարբեր խորություններում:
Ձուկը կարողանում է փոխել իր ծավալը լողափամփուշտի միջոցով, որը օգնում է նրան սուզվել կամ բարձրանալ։
Ինչո՞ւ են սատկած ձկները բարձրանում ջրի երես:
Սատկած ձկները բարձրանում են ջրի երեսին, քանի որ իրենց մկանները լինում են ամբողջովին թուլացած, և լողափամփուշտը փքված վիճակում է։
Ինչո՞ւ մարդն ավելի հեշտ է լողում ծովի ջրում, քան քաղցրահամ ջրում:
Քաղցրահամ ջրի խտությունն ավելի փոքր է ծովի ջրի խտությունից, քանի որ ծովի ջուրը աղի է։ Այդ հետևանքով էլ մարդը ավելի հեշտ լողում է ծովի ջրում, քան քաղցրահամ։
Բացատրեք, թե ինչպե՞ս է փրկարար օղակն օգնում մարդուն մնալ ջրի մակերևույթին:
Փրկարար օղակը ստեղծում է արքիմեդյան ուժը, որի օգնությամբ մարդը մնում է ջրի մակերևույթին։
Եթե ափսեն ջրի մեջ իջեցնենք կողքով, ապա այն կխորասուզվի, իսկ եթե այն ջրի վրա դնենք հատակը դեպի ներքև, կլողա: Ինչո՞ւ:
Երբ ափսեն կողքով ենք իջեցնում, այն քիչ ջուր է արտամղում և արքիմեդյան ուժը փոքր է լինում, իսկ երբ հատակը դեպի ներքև ենք դնում, այն ավելի շատ ջուր է արտամղում և արքիմեդյան ուժն ավելի մեծ է լինում։
Ինչո՞ւ ծանր նավը լողում է ջրի երեսին, իսկ ջրի մեջ ընկած երկաթե փոքր պտուտակը սուզվում է:
Որովհետև նավի արտամղած ջուրը ավելի մեծ ծավալ ունի, և նրա վրա ազդող արքիմեդյան ուժը կարողանում է համակշռել նավի ծանրության ուժը, իսկ երկաթե փոքր պտուտակի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը չի կարող։
Ինչպե՞ս է սուզանավը խորոսուզվում և բարձրանում ջրի մակերևույթ:
Սուզանավը կարողանում է սուզվել և բարձրանալ ջրի մակերևույթ մեկուսախցերի միջոցով, որոնք լցվում են ջրով։ Սուզանավի խորասուզվելու ժամանակ ծանրության ուժը գերազանցում է արքիմեդյան ուժը, և սուզանավը խորասուզվում է։ Հակառակ դեպքում հզոր պոմպերով ջուրը դուրս է մղվում մեկուսախուցերից և ծանրության ուժը փոքրանում է, ինչև հետևանքով էլ սուզանավը բարձրանում է ջրի մակերևույթ։
Ի՞նչ է ցույց տալիս նավի ջրատարողությունը:
Ջրատարողությունը ցույց է տալիս ջրագիծը խորասուզված նավի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը։
Ինչո՞ւ ջրածնով լցված փուչիկը վեր է բարձրանում: Իսկ օդով լցված փուչիկն իջնում է ներքև:
Ջրածնի խտությունը փոքր է օդի խտությունից, ուստի և ջրածնով լցված փուչիկը բարձրանում է, իսկ օդով լցվածը ՝ իջնում։
Արքիմեդի օրենքը։ Մարմինների լողալու պայմանները
Ո՞րն է հեղուկում արքիմեդյան ուժի առաջացման պատճառը:
Հեղուկում արքիմեդյան ուժի առաջացման պատճառը հեղուկի հիդրոստատիկ ճնշման հետևանքն է։
Ի՞նչ մեծություններից է կախված արքիմեդյան ուժը:
Հեղուկի խտությունից և մարմնի ընկղմված ծավալից։
Ձևակերպեք Արքիմեդի օրենքը:
Հեղուկն իր մեջ ընկղմված մարմնի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր ուղղված ուժով, որը հավասար է մարմնի արտամղած հեղուկի կշռին։
Նկարագրեք փորձ, որով կարելի է ստուգել Արքիմեդի օրենքը:
Օրինակ ՝ ջրով լի անոթի մեջ իջեցնենք մի մարմին։ Եթե մի քիչ էլ ջուր ավելացնենք, ապա մարմնի խորասուզմանը զուգընթաց հեղուկի որոշ մաս կթափվի անոթից։
Կխախտվի՞ արդյոք նկարում պատկերված կշեռքի հավասարակշռությունը, եթե երկու բեռն էլ ամբողջովին ընկղմենք նշված հեղուկների մեջ:
ջուր, կերոսին։
Ոչ, նկարում պատկերված կշեռքի հավասարակշռությունը չի խախտվի։
6.Որ դեպքում է մարմինը՝
ա. խորասուզվում հեղուկում;
Մարմինը խորասուզվում է հեղուկում այն դեպքում, երբ իր խտությունը մեծ է հեղուկի խտությունից։
բ. լողում նրա ներսում,
Մարմինը լողում է հեղուկի ներսում, եթե իր և հեղուկի խտությունները հավասար են։ գ. լողում նրա մակերևույթին:
Մարմինը լողում է հեղուկի մակերևույթից, եթե իր խտությունը փոքր է հեղուկի խտությունից։
Ինչո՞ւ մետաղադրամը խորասուզվում է ջրում, սակայն լողում է սնդիկի մակերևույթին?
Որովհետև ջրի խտությունը ավելի փոքր է, քան սնդիկինը, ուստի և մետաղադրամը խորասուզվում է ջրում, իսկ սնդիկի մակերևույթին լողում է։
Ի՞նչ տեղի կունենա, եթե 950 կգ/մ3 խտությամբ մարմինը գցենք՝
ա/ կերոսինի մեջ,
950 կգ/մ3 խտությամբ մարմինը կխորասուզվի կերոսինի մեջ, քանի որ կերոսինի խտությունը փոքր է այդ մարմնի նկատմամբ։
բ/ ջրի մեջ:
950 կգ/մ3 խտությամբ մարմինը կլողա ջրի մակերևույթին, քանի որ ջրի խտությունը մեծ է այդ մարմնի խտությունից։
Օգտվելով խտության աղյուսակից՝ որոշեք, թե որ մետաղներից պատրաստված հոծ առարկաները կխորասուզվեն սնդիկի մեջ, և որո՞նք կլողան նրա մակերևույթին:
Օսմիումից, ոսկուց, իրիդիումից և պլատինից պատրաստված հոծ առարկաները կխորասուզվեն սնդիկի մեջ։
Կապարից, արծաթից, պղձից, երկաթից և անագից պատրաստված հոծ առարկաները կլողան սնդիկի մակերևույթին։
Նկարում պատկերված են միևնույն մարմնի դիրքերը՝ երկու տարբեր հեղուկներում: Ո՞ր հեղուկի խտությունն է ավելի մեծ:
B նկարի հեղուկի խտությունն է ավելի մեծ, քանի որ մարմինը չի սուզվել։ Ուրեմն այդ մարմնի խտությունն ավելի փոքր է, քան հեղուկի խտությունը։
Ի՞նչ հերթականությամբ կդասավորվեն անոթում իրար չխառնվող երեք հեղուկները՝ ջուրը, կերոսինը սնդիկը: Պատկերեք և բացատրեք այն:
Անոթի հատակին կլինի սնդիկը, քանի որ իր խտությունը ամենամեծն է ջրի և կերոսինի համեմատ։ Սնդիկից հետո կլինի ջուրը, քանի որ ջրի խտությունը ավելի մեծ է կերոսինի խտությունից։ Եվ վերջում էլ, ջրի վերևում կլինի կերոսինը։
Մթնոլորտային ճնշման կախումը բարձրությունից: Ջրմուղ: Մխոցավոր հեղուկային պոմպ: Ջրաբաշխական մամլիչ
Ինչպե՞ս է փոփոխվում մթնոլորտային ճնշումը Երկրի մակերևույթից վեր բարձրանալիս:
Մթնոլորտային ճնշումը նվազում է։
Ինչո՞ւ է մթնոլորտային ճնշման արժեքը կախված տվյալ վայրի բարձրությունից:
Որովհետև մթնոլորտի ներքին շերտերը ավելի խիտ են, քան մթնոլորտի վերին շերտերը:
Ի՞նչ նմանություն կա հեղուկի սյան և մթնոլորտային օդի սյան ստեղծած ճնշումների միջև:
Երկուսն էլ ճնշում են ստեղծում իրենց կշռի պատճառով։
Կարելի՞ է արդյոք մթնոլորտային ճնշումը հաշվարկել հիդրոսատատիկ ճնշման բանաձևով: Ինչու՞:
Ոչ, քանի որ օդի խտությունը փոխվում է ՝ կախված բարձրությունից։
Ի՞նչ է բարձրաչափը:
Բարձրաչափը այն սարքն է, որը ցույց է տալիս վերելքի բարձրությունը։
Ի՞նչ սկզբունքով է գործում ջրմուղը:
Ծորակներից ջուրը կհոսի այնքան ժամանակ, քանի դեռ ձախ խողովակում ջրի մակարդակն ավելի բարձր է ծորակների մակարդակից: Այս սկզբունքի վրա է հիմնված ջրմուղի աշխատանքը:
Նկարագրել մխոցավոր հեղուկային պոմպի կառուցվածքն ու աշխատանքը:
Այն բաղկացած է գլանից, որի մեջ պատերին կիպ սեղմված կարող է շարժվել մխոցը։ Խողովակի ստրին մասում և մխոցի մեջ դրված են կափույրները, որոնք բացվում են դեպի վեր։
Ի՞նչ է ջրաբաշխական մամլիչը:
Ջրաբաշխական մամլիչը ճնշմամբ նյութերի մշակման ստատիկ գործողության մեքենա է, այսինքն ՝ հիդրավլիկ սարք։
Ո՞ր օրենքի հիման վրա է գործում ջրաբաշխական մամլիչը:
Ջրաբաշխական մամլիչը աշխատում է Պասկալի օրենքի հիման վրա։
3.Ո՞ր տարբերությունն է նյութի ֆիզիկական և քիմիական հատկությունների միջև։
Ֆիզիկական են անվանում այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը մեկը մյուսի չեն փոխարկվում, այսինքն՝ նոր նյութեր չեն առաջանում:
Քիմիական են անվանում այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն` նոր նյութեր են առաջանում:
4.Նշեք նյութերի երեք ագրեգատային վիճակ։
պինդ, հեղուկ, պլազմային, գազային
🔹 Ատոմներ և մոլեկուլներ
5.Ի՞նչ է ատոմը։
Ատոմ, քիմիական տարրի հատկություններ ունեցող փոքրագույն մասնիկ է։
6.Ի՞նչ է մոլեկուլը։
Մոլեկուլ, երկու կամ ավելի ատոմներից բաղկացած էլեկտրականապես չեզոք խումբ է։
7.Ինչի՞ց է կազմված ատոմը։
Ատոմը կազմված է էլեկտրոնից, պրոտոնից և նեյտրոնից։ Սակայն, ջրածին-1-ի ատոմը նեյտրոն չունի, իսկ հիդրոնը՝ էլեկտրոն չունի։
8.Ի՞նչ լիցք ունեն պրոտոնները, նեյտրոնները և էլեկտրոնները։
Պրոտոններն ունեն դրական
էլեկտրոնները՝ բացասական,շ
իսկ նեյտրոնները՝ չեզոք էլեկտրական լիցք։
🔹 Քիմիական տարրեր և պարբերական աղյուսակ
9.Ի՞նչ է քիմիական տարրը։
Ատոմների յուրաքանչյուր առանձին տեսակը կոչվում է քիմիական տարր։ Յուրաքանչյուր տարր ունի իր անունը, պայմանական նշանը և տարբերվում է մյուսներից։ Օրինակ, ատոմների որոշակի տեսակը կոչվում է երկաթ քիմիական տարր, մեկ այլ տեսակը` թթվածին քիմիական տարր, մեկ ուրիշը` ածխածին և այլն։
10.Ո՞վ է ստեղծել քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակը։
Դմիտրի Մենդելեևը
11.Ո՞րն է ջրածնի, թթվածնի և ածխածնի քիմիական նշանը։
Ջրածին-H Ածխածին-C Թթվածին-O
12.Ի՞նչ ինֆորմացիա է տալիս տարրերի գույները ։
Կանաչը-մետաղանման
Վարդագույն-ոչ մետաղ
Կապույտ-մետաղ
🔹Քիմիական կապ և միացություններ
13.Ի՞նչ է քիմիական կապը։
Ատոմների միացման ձևը:
14.Ո՞ր կապն է առաջանում մետալի և ոչ մետալի միջև։
15.Տվեք կովալենտ կապ ունեցող մի նյութի օրինակ։
Օրինակ ջրածնի մոլեկուլում կովալենտային կապն առաջանում է s− ատոմային օրբիտալների s−s փոխծածկմամբ:
16.Ի՞նչ է պարզ և բարդ նյութ։
Պարզ են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են մեկտարրի ատոմներից, իսկ բարդ են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարիի ատոմներից։
🔹Քիմիական ռեակցիաներ
17.Ի՞նչ է քիմիական ռեակցիան։
Միացման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնց ժամանակ 2 պարզ կամ բարդ նյութեր միանալով առաջացնում են 1 բարդ նյութ։
Այս ուսումնական տարին անցավ շատ արագ բայց ես հասցրեցի լիքը բան սովորել: Ափսոս այս ուսումնական տարին շատ հետաքրքիր անցավ բայց միքիչ տխուր է: Ես կարոտելու եմ դասատուներին ովքեր փողվելու են: Բայց այս տարի մենք գնալու ենք ճամբար: Պետք է ընդրել, որ ջոկատ գնաս: Ես այս տարի ամեն ինչ սովորել եմ բայց գնահատականերըս ցածր են: Ինձ այս տարին շատ դուր եկավ հատկապես, որ պետք է ճամբար գնալ: Շատ եմ կարոտելու բոլոր դասատուներին և դասընկերներիս:
Պատումդ կարող ես անդրադառնալ հետևյալ կետերին՝
Ի՞նչ սովորեցիր հայոց լեզվից այս տարի: Մակբայեր, դերանուներ,ձևաբայեր,օժանդակ բայեր,թվականեր,ածականեր,գոյականեր,բայ,բառագործության սխալներ,
Ո՞ր թեման էր ամենահետաքրքիրը: Բոլոր թեմաներն էլ շատ հետաքրքիր էին:
Ո՞րն էր ամենաբարդը: Բարդ չի եղել:
Ի՞նչ ձեռքբերումներ ես ունեցել տարվա ընթացքում հայոց լեզվի և գրականության դասերից: Ես ուսումնական տարվա մեջ դժվարություններ քիչ եմ ունեցել բայց այդ ամենը հաղթահարել եմ:
Գրական ո՞ր գործը կամ գործերն են ամենաշատը տպավորել քեզ, ինչու՞: Գրականության գործերից տպավորվել է Անահինտը, Համո Սահյանի գրածները, Հովհանես թումանյանի գրածները և այլն:
Ի՞նչ ձեռքբերումներ ես ունեցել գրականությունից: կարդացել եմ Անահինտը, Համո Սահյանի գրածները, Հովհանես թումանյանի գրածները և այլն:
Ի՞նչ դժվարությունների ես հանդիպել գրականության դասի շրջանակում: Ես ուսումնական տարվա մեջ դժվարություններ քիչ եմ ունեցել բայց այդ ամենը հաղթահարել եմ:
Ի՞նչն է քեզ ամենաշատը դուր գալիս հայոց լեզվի և գրականության դասերի ժամանակ: Ինձ դուր է գալիս, որ մենք ընկերական դասն ենք անցկացնում և այդպես էլ գրականություն էլ ենք անցկացնում:
Ի՞նչն է ձանձրացնում: Ոչմի բան չի ձանձրացնում:
Ի՞նչ գրքեր կցանկանաս ընթերցել ամռանը: Դեռ չեմ վորոշել:
Ի՞նչ սպասելիքներ ունես նոր ուսումնական շրջանից: Սպասելիքներ ունեմ, որ դասատուները նույնը կմնան և դասարանի աշակերտները շատանան:
Քո ծնունդը կնշենք քաղաքից դուրս։
Ծնունդդ կնշենք քաղաքից դուրս։
4. Հետևյալ բառերը ենթարկի՛ր ձևաբանական և բառակազմական վերլուծության՝ նշելով՝ պարզ է, ածանցավոր, բարդ, թե՞ բարդածանցավոր:
Տհաճ – տ + հաճ, ածանցավոր բառ
Որակական ածական, դրական աստիճան։
այդպես – այդ + պես, բարդ բառ
Ցուցական դերանուն։
արագորեն – արագ + որեն, ածանցավոր բառ
Ձևի մակբայ։
արևելք – արև + ել + ք, բարդածանցավոր բառ
Իրանիշ գոյական, եզակի թիվ, ուղղական հոլով։
երրորդ – եր + րորդ, ածանցավոր բառ
Դասական թվական։
իմ – պարզ բառ
Անձնական դերանուն, առաջին դեմք, եզակի թիվ, սեռական հոլով։
y=kx+b տեսքի ֆունկցիան, որտեղ k-ն և b-ն տրված թվեր են, անվանում են գծային ֆունկցիա:
y=kx+b ֆունկցիան իմաստ ունի ցանկացած x-ի համար՝ ունենալով x-ի ցանկացած արժեք, բանաձևի օգնությամբ, կարելի է հաշվել y-ի համապատասխան արժեքը: Սա նշանակում է, որ y=kx+b ֆունկցիայի որոշման տիրույթը բոլոր իրական թվերի բազմությունն է:
Եթե b=0, ապա ստանում ենք y=kx ուղիղ համեմատականության ֆունկցիան:
Կառուցենք y=4x+3 ֆունկցիայի գրաֆիկը: Նախ կառուցենք y=4xֆունկցիայի գրաֆիկը: Արդեն գիտենք, որ դա (0;0) կետով անցնող ուղիղ գիծ է:
Համեմատելով y=4x+3 և y=4xբանաձևերը՝ նկատում ենք, որ նույն x-ի համար y=4x+3 ֆունկցիայի y-ը 3-ով մեծ է y=4xֆունկցիայի y-ից: Սա նշանակում է, որ եթե (x;y)−ը y=4x ֆունկցիայի գրաֆիկի կետ է, ապա y=4x+3 գծային ֆունկցիայի գրաֆիկի համապատասխան կետը կունենա (x;y+3) տեսքը:
Հետևաբար, գրաֆիկը կառուցելու համար կարելի է վարվել հետևյալ կերպ:
Տեղափոխենք y=4xֆունկցիայի գրաֆիկը դեպի վեր 3 միավորով՝ կստանանք y=4x+3 ֆունկցիայի գրաֆիկը: Այսպիսով՝
y=kx+b գծային ֆունկցիայի գրաֆիկը ուղիղ գիծ է, որը զուգահեռ է y=kx ֆունկցիայի գրաֆիկին և ստացվում է դրանից զուգահեռ տեղափոխությամբ b միավորով:
Նույն կերպ՝ զուգահեռ տեղափոխելով y=4x ֆունկցիայի գրաֆիկը դեպի ներքև 2 միավորով՝ ստանում ենք y=4x−2 ֆունկցիայի գրաֆիկը (տես ներքևի նկարը):
y=kx+b
Նկարի երեք ուղիղները իրար զուգահեռ են և ունեն նույն k=4 գործակիցը: Այդ պատճառով՝ y=kx+b գծային ֆունկցիայի k թիվը անվանում են անկյունային գործակից: Այսպիսով՝ նույն անկյունային գործակցով ուղիղները զուգահեռ են:
Եթե k>0, ապա y=kx+b ուղիղը x-երի առանցքի դրական ուղղության հետ կազմում է սուր անկյուն, եթե k<0, ապա այդ անկյունը բութ է:
Եթե y=kx+b բանաձևում տեղադրենք x =0, ապա կստանանք՝ y=b: Այսպիսով՝ (0;b) կետը միշտ պատկանում է y=kx+b գծային ֆունկցիայի գրաֆիկին, իսկ b թիվը ցույց է տալիս, թե որ կետում է ուղիղը հատում y-ների առանցքը:
Առաջադրանքներ:
1. Արդյոք այս բանաձևով տրված ֆուկցիան գծային է.
Ա)-գծային է
Բ)-գծային է
Գ)-գծային է
Դ)-գծային չէ
Ե)-գծային չէ
Զ)-գծային չէ
(Ավանդությունը, ավանդույթը) պատմում է, որ Լենկթեմուրը վառոդով է պայթեցրել վանքը:
Դահլիճում լռություն (պաշտպանել, պահպանել):
Իր սխալների համար (մեղա եկավ, մեղանչեց):
Ես ճաշում էի, երբ (անակնկալի եկավ, անակնկալ եկավ) ընկերս և ինձ զբոսնելու հրավիրեց:
Վարդավառին միմյանց վրա ջուր լցնելու (ավանդույթը, ավանդությունը) պահպանվել է մինչ օրս:
Տրված բառերից ածանցման միջոցով մակբայներ կազմի՛ր (վերհիշի՛ր, թե հիմնականում ո՞ր ածանցներով են կազմվում մակբայները)
Տրված մակբայները տեղադրի՛ր համապատասխան տեղերում: Այժմ, վաղուց, մշտապես, այլևս, ժամանակով, տարիներիվեր, այսուհետև, արդեն, վերջապես, ցմահ:
Այժմ Արևելքի մի հրաշագեղ աշխարհում արդարամիտ ու խելացի մի թագավոր է լինում: Մի օր կանչում է իր որդիներին ու ասում. Սիրելի որդիներ, ձեր հայրն արդեն ծերացել է ու այլևս չի կարող երկիրը կառավարել: Ես վաղուցիջած կլինեի իմ գահից, եթե վերջապես կատարված տեսնեի այն միտքը, որ տարիներ ի վեր հուզել է իմ հոգին: Եվ այսուհետև ձեզնից ով որ լուծի իմ այդ միտքը , նա վերջապես կստանա իմ թագը և ցմահ կկառավարի իմ ժողովրդին:
2.Վերոնշյալ բառերը կիրառի՛ր նախադասությունների մեջ։
Զատկի տոնին ձու ներկելը հայկական ավանդություն է։
Յուրաքանչյուր ընտանիք ունի իր յուրահատուկ ավանդույթները։
Մենք պարտավոր ենք պահպանել մեր բնությունը։
Շները հաճախ հաչում են պաշտպանելու նպատակով։
Հանձնաժողովը եկել էր քննելու ուսանողների աշխատանքները։
Մենք պետք է քննարկենք անցած տնայինները միջև դասին անցնելը։
Երեխան փորձեց ինքնուրույն լուծել խնդիրը։
Կառավարությունը որոշեց լուծարել ոչ ակտիվ կազմակերպությունը։
Նա գիտեր, որ մեղանչել է իր ընկերոջ հանդեպ և ներողություն խնդրեց։
Նա եկավ քահանա մոտ, որ մեղա գա իր կատարած գործերի համար։
3. Ձևաբանական վերլուծության ենթարկի՛ր հետևյալ բառերը՝
մենք-անձնական դեր. առաջին դեմք ուղղական հոլով հոգնակի։